Jak pomagać nastolatkom w okresie dojrzewania - studium przypadku

Rozpoczynamy nowy cykl porad dla rodziców przygotowywany przez naszych ekspertów Lini 3 Plus. Zapraszamy do zapoznania się ze studium przypadku i konkretnymi wskazówkami dla rodziców.

Wojtek ma 16 lat, mieszka w  Łodzi i chodzi do klasy biologiczno-chemicznej. Jego życie kręci się wokół szkoły, domu i wyjść z przyjaciółmi. Stara się nie myśleć o szkole i przyszłości. Myśl ta napawa go lękiem, bo nie wie, co będzie robił po liceum. Wie jedynie, że lubi biologię i matematykę, ale nie ma pomysłu na swoją przyszłość. Rodzice powtarzają, żeby poszedł w ślady ojca i wybrał politechnikę - został inżynierem. Wojtek nie jest do tego przekonany, ale nie ma innego pomysłu i bierze tę propozycję jako wariant awaryjny. Nauka idzie mu nieźle i nie sprawia większych kłopotów. Dobrze radzi sobie z przedmiotami ścisłymi. Wystarcza mu to, co wyniesie z lekcji i nie musi zbytnio powtarzać w domu. Nie lubi przedmiotów humanistycznych, ale uczy się na tyle, by je zdać na trójkę. Mottem Wojtka jest mieć święty spokój od rodziców i szkoły, więc stara się nikomu nie podpaść. W czasie wolnym gra w gry komputerowe z kolegami oraz spotyka się z przyjaciółmi na mieście. Czasem się wspólnie uczą. Wojtek nie ma pasji, która by go zajmowała. Twierdzi, że nie ma czasu na nic innego poza szkołą, nauką i przyjaciółmi. W podstawówce chodził do klubu sportowego i trenował piłkę nożną. Ale kontuzja w 7 klasie dała mu do myślenia i postanowił zrezygnować z tego sportu. Czasem w soboty bierze udział w turniejach amatorskiej piłki nożnej. Wojtek widzi swoją relację z rodzicami jako poprawną i traktuje ją jako transakcję handlową. On nie robi im problemu, a ani dają mu spokój. Postrzega rodziców jako wiecznie czepiających się o wszytko: o bałagan w pokoju, o wyjścia z przyjaciółmi, o to, że czasem późno wraca i że oceny mógłby mieć lepsze (bo przecież jest zdolny, ale leń). Ciągną go co weekend do lasu albo na działkę, choć on tego nie lubi. Wolałby ten czas spędzić przed komputerem, grając w gry komputerowe z swoimi kumplami.

Chłopak nie ma dziewczyny, ale podkochuje się w Ewelinie z równoległej klasy. Boi się do niej zagadać, bo nie ma takiej „bajery” jak jego koledzy. Woli obserwować ją z daleka.

Dużo rzeczy go denerwuje, trudno mu sobie poradzić ze swoimi emocjami. Ma trądzik młodzieńczy, który mocno przeżywa, jednak stara nie pokazać tego po sobie. Wchodzi coraz częściej w różne dyskusje z rówieśnikami i nauczycielami.

 Na podstawie powyższego tekstu możemy wyróżnić procesy zachodzące w Wojtku:

• głównym kryzysem rozwojowym u nastolatków jest kryzys tożsamości, w którym muszą sobie odpowiedzieć na pytania: „Kim jestem?” i „Dokąd dążę?”
• następuje mocny rozwój samoświadomości, samopoznania, określania swojej tożsamości czy poszukiwania swojego miejsca w społeczeństwie,
• zmieniają się również stosunki w rodzinie: w młodym człowieku rośnie potrzeba intensywnych kontaktów społecznych, autorytet rodziców zostaje nadszarpnięty, następują objawy protestu, buntu, dążenie do autonomii i uzyskania statusu człowieka dorosłego; bunt może się objawiać w różny sposób, a w przypadku Wojtka jest to apatia i konformizm; grupy rówieśnicze zaczynają odgrywać coraz większe znaczenie; daje o sobie znać pragnienie autonomii oraz swobody i niezależności,
• życie uczuciowe jest intensywne i niezwykle żywe, co wywołuje wiele trudności emocjonalnych,
• doskonalą się procesy myślenia, rozwija się myślenie abstrakcyjne i logiczno-dedukcyjne, pogłębia się zdolność analizy i syntezy,
• postępują zmiany w systemie nerwowym takie jak: pobudliwość i nadmierna wrażliwość tego układu, występuje tak zwana „burza hormonalna” za sprawą gruczołów dokrewnych; wzmaga się funkcjonowanie gruczołów wydzielniczych skóry.

 Wskazówki dla rodziców:

• jesteś wciąż bardzo dużym autorytetem dla nastolatka! Wbrew powszechnym przekonaniom, młodzież ceni sobie zdanie rodzica bardziej niż rówieśników.
• Wprowadzaj zasady! Są one bardzo ważne! Nastolatek jest w trakcie poznawania siebie i świata. Zasady ustalone przez rodzica są granicami, w których się porusza (nigdy nie jest za późno, aby ustalić domowe zasady)
• bądź konsekwentny w egzekwowaniu zasad, które wprowadzasz (efekty nie pojawią się od razu, nie zniechęcaj się, a będziesz cieszył się zdrowymi relacjami w przyszłości)
• rozmawiaj i słuchaj! Nastolatek, który może porozmawiać i odnajduje zrozumienie swoich problemów u rodziców, staje się mniej depresyjny i agresywny. Wysłuchanie przez bliską osobę pomaga młodemu człowiekowi w radzeniu sobie z emocjami.
• rozmawiaj konkretnie i pokazuj jakimi wartościami kierujesz się w życiu. Więzi osobowe są warunkiem i drogą przekazywania wartości.
• zadbaj o grupę rówieśniczą. Kiedy Twoje dziecko ma pozytywną grupę rówieśniczą może w niej wzrastać i rozwijać się (klub sportowy, harcerstwo, koła zainteresowań).
• daj nastolatkowi przestrzeń na realizację jego pasji. Nastolatek, który ma pasje lub hobby, w mniejszym stopniu podejmuje zachowania ryzykowne (pasją może być mała rzecz, która sprawia przyjemność i która pozwala rozwijać umiejętności).
• ojcowie dbajcie o wasz indywidualny czas z nastolatkiem. Bardzo ważną rolę w odkrywaniu świata stanowi ojciec. Według badań właśnie na tym etapie prawidłowa obecność ojca ma POZYTYWNY i najsilniejszy związek z poziomem osiąganej dojrzałości psychospołecznej.
• dbaj o wspólne posiłki bez obecności smartfonów i telewizora. Spożywanie wspólnych posiłków zbliża ludzi do siebie i jest przestrzenią do rozmowy. Niech ten czas będzie chwilą na budowanie relacji bez technologii cyfrowej.

Artykuł przygotował Jakub Panek

Jeśli chcecie skorzystać z pomocy naszych ekspertów - zapraszamy do kontaktu pod numerem telefonu:

732 988 451

Przy telefonie dyżurują:

• Aleksandra Januszewicz - psychoterapeuta, doradca do spraw rodziny, zajmuje się psychoterapią indywidualną osób dorosłych, terapią rodzin oraz terapią par. Dyżuruje we wtorki w godz. 10.00-15.00.
• Judyta Kruk - zawodowo związana z marketingiem, swoje doświadczenia w pracy z rodzinami zdobywała w organizacjach pozarządowych oraz w komisjach rządowych związanych z sytuacją rodzin. Dyżuruje w czwartki w godz. 10.00-13.00.
• Jakub Panek - psycholog, trener umiejętności psychospołecznych, w swojej pracy zajmuje się młodzieżą i dorosłymi. Dyżuruje w poniedziałki w godz. 17.00-20.00.